Η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει φέρει στις μέρες μας επανάσταση στη χειρουργική προσφέροντας ταχύτερη και εγκυρότερη διάγνωση αλλά κυρίως ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στις χειρουργικές επεμβάσεις. Σε συνδυασμό με τη χρήση τεχνικών ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής (πχ. Λαπαροσκοπική και Ρομποτική χειρουργική) οδηγούν στην αντιμετώπιση των χειρουργικών προβλημάτων με τη μικρότερη δυνατή πιθανότητα για επιπλοκές, λιγότερο πόνο, ταχύτερη ανάρρωση και βραχύτερη νοσηλεία.
Η χειρουργική πληροφορική ή αλλιώς χειρουργική υποβοηθούμενη από υπολογιστές (Computer Assisted Surgery) είναι η σύγχρονη προσέγγιση για ασθενείς που πρόκειται να υποβληθούν σε βαριές και πολύπλοκες επεμβάσεις. Σήμερα ο ασθενής ανάλογα με την πάθηση του και τον τύπο της επέμβασης που πρόκειται να υποβληθεί μπορεί να γνωρίζει εκ των προτέρων και με ιδιαίτερα μεγάλη ακρίβεια, λεπτομέρειες που αφορούν το χειρουργείο του οι οποίες χωρίς τη χρήση πληροφορικής θα ήταν πολύ δύσκολο ή αρκετά χρονοβόρο να εκτιμηθούν. Σε ορισμένες περιπτώσεις με τη βοήθεια εξελιγμένης τεχνολογίας μπορεί να «δει» το αποτέλεσμα πριν ακόμα χειρουργηθεί. Έτσι, σε συνεργασία με το χειρουργό του, είναι σε θέση να λάβει καλύτερα, συντομότερα και πιο ξεκάθαρα αποφάσεις που αφορούν τη διαχείριση της νόσου του.
Από την άλλη πλευρά ο χειρουργός χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής για να επεξεργάζεται, να αναλύει και να αρχειοθετεί όλα τα δεδομένα των ασθενών του, έτσι ώστε να λαμβάνει τις βέλτιστες αποφάσεις και να σχεδιάζει εξατομικευμένα, με μεγάλη ακρίβεια και ασφάλεια τη χειρουργική επέμβαση (Preoperative Surgical Planning). Ακόμα μπορεί να συμβουλεύεται και να αναλύει κατά τη διάρκεια του χειρουργείου πληροφορίες αλλά και να προσαρμόζει σε αυτές νέα δεδομένα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια μιας επέμβασης.
Με τη βοήθεια εξειδικευμένων ηλεκτρονικών συστημάτων είναι εφικτό να εκτιμηθούν με ακρίβεια οι παράγοντες κινδύνου και να υπολογιστούν οι πιθανότητες για επιπλοκές ή ακόμα και ο εκτιμώμενος χρόνος νοσηλείας. Όταν μιλάμε για βαριές και πολύπλοκες χειρουργικές επεμβάσεις όπως για παράδειγμα στο συκώτι, στο πάγκρεας ή στο έντερο αυτές οι πληροφορίες είναι σημαντικές. Αυτό έ την καλύτερη αξιολόγηση της επικινδυνότητας μιας επέμβασης από τον χειρουργό αλλά κυρίως τη βελτιωμένη και ταχύτερη αντίληψη της κατάστασης από τον ίδιο τον ασθενή και την οικογένειά του.
Με εξελιγμένα προγράμματα επεξεργασίας ιατρικών εικόνων από αξονική ή μαγνητική τομογραφία, μπορούμε να παράγουμε τρισδιάστατα (3D) μοντέλα μοναδικά για τον κάθε ασθενή και να γνωρίζουμε με απόλυτη αξιοπιστία αν είναι εφικτό να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια και αποτελεσματικά μια χειρουργική επέμβαση, όπως για παράδειγμα να αφαιρεθούν όγκοι ή κύστες από ευπαθή όργανα σαν το συκώτι ή το πάγκρεας. Επιπλέον μπορούμε να επιλέξουμε τον πλέον κατάλληλο τύπο χειρουργικής επέμβασης για το συγκεκριμένο ασθενή αφού είναι δυνατό να δοκιμάσουμε και να δούμε στον υπολογιστή διάφορες πιθανές επεμβάσεις πριν ακόμα βρεθούμε στο χειρουργείο.
Τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα χρησιμοποιούνται από εξειδικευμένους χειρουργούς κατά τη διάρκεια των χειρουργικών επεμβάσεων με σκοπό τη συνεχή ενημέρωση της χειρουργικής ομάδας με πληροφορίες από τα επεξεργασμένα προεγχειρητικά δεδομένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την οργανωμένη και σαφή καθοδήγηση των χειρουργών και ως εκ τούτου την ασφαλέστερη και ταχύτερη διενέργεια των επεμβάσεων. Επιπλέον νέα δεδομένα όπως για παράδειγμα η ανακάλυψη ενός όγκου που δεν είχε βρεθεί στη αξονική, μπορούν να προσαρμοστούν στις ήδη υπάρχουσες ηλεκτρονικές πληροφορίες και να επιτρέψουν την επαναξιολόγηση της κατάστασης για την εγκυρότερη λήψη αποφάσεων.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της πληροφορικής είναι η αρχειοθέτηση και η ταχύτατη ανάκτηση πληροφοριών. Όλες οι πληροφορίες και τα αποτελέσματα που περιγράφηκαν παραπάνω αρχειοθετούνται ηλεκτρονικά και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανά πάσα στιγμή για την εκτίμηση της πορείας τους ασθενούς και την αξιολόγηση της θεραπευτικής προσέγγισης που του προσφέρεται.
Με ειδικά συστήματα υπολογίζεται η καλύτερη μετεγχειρητική θεραπεία και φροντίδα, η οποία θα είναι ειδικά διαμορφωμένη για τον κάθε ασθενή προσφέροντας αποτελεσματικότητα με αποδεκτό ποσοστό παρενεργειών και επιπλοκών. Επιπροσθέτως, οι νέες τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα για εξυπηρέτηση και παρακολούθηση ακόμα και των ασθενών που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές.
Η χρήση εξειδικευμένων συστημάτων αποτελεί προνόμιο ορισμένων μόνο χειρουργικών δομών παγκοσμίως. Στην Πάτρα αναπτύχθηκε ένα σύγχρονο και εξελιγμένο σύστημα, το PROMETHEIA™, από το Τμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με την Ιατρική σχολή Πατρών και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το PROMETHEiA™ είναι ένα σύγχρονο εξειδικευμένο σύστημα προεγχειρητικού σχεδιασμού και διεγχειρητικής καθοδήγησης για επεμβάσεις στο ήπαρ και άλλα ενδοκοιλιακά όργανα.
(Βραβευμένο απο τη Ελληνική Χειρουργική Εταιρία)
